چرا دانشجوها بی‌سواد هستند یا مرثیه‌ای برای دانشجو و دانشگاه

در کافی‌نت نشسته‌ام، یک نفر داخل می‌شود. می‌گوید: «یک تحقیق بیست صفحه‌ای می‌خواهم». اینکه دانش‌آموزان بیایند و از ما تحقیق‌ بخواهند عجیب نیست اما اینکه یک دانشجو به کافی‌نت مراجعه کند و بخواهد برایش یک تحقیق دربیاورند یعنی فاجعه؛ ابعاد این فاجعه وقتی بزرگتر می‌شود که بدانیم این تحقیق راجع یک موضوع عمومی مثل انقلاب اسلامی یا جنگ هشت ساله نیست، بلکه یک تحقیق تخصصی راجع به حرفه نقشه‌کشی است. شاید تا به اینجا کار متوجه عمق فاجعه نشده باشید و از خودتان سوال کنید حالا چه ایرادی دارد که یک دانشجو برای تحقیقی که نهایتش یکی دو نمره برایش دارد به کافی‌نت مراجعه کند آن هم در دوره‌ای که کم نیستند دانشجویانی که پایان‌نامه‌شان را کس دیگری برایشان می‌نویسد.

قبل از هرچیز باید دید که هدف از تحقیق چیست. اگر استاد از دانشجوی می‌خواهد که درباره فلان موضوع تحقیق کند هدفش این است که دانشجو با جستجو در منابع مختلف نسبت به آن موضوع آگاهی کامل پیدا کند و به اصطلاح روی مطلب سوار شود. حال دانشجو از زیر بار تحقیق شانه خالی می‌کند و وظیفه خودش را به متصدی کافی‌نت (که در این مورد خاص بنده باشم) می‌سپارد. من که علامه دهر نیست، پس من هم از عقل کل بزرگ، آقای گوگل سوال می‌کنم. گوگل هم من را به تعدادی وبلاگ و وبسایت هدایت می‌کند. در نهایت من مطالب آن‌ها را کپی و در یک فایل ورد پیست می‌کنم و پرینتش را تحویل دانشجو می‌دهم. دانشجو هم احتمالا در راه دانشگاه یک نگاه سرسری به تحقیقش می‌اندازد تا اگر احیاناْ استاد ازش سوالی پرسید بتواند جواب بدهد.

باید توجه کرد که تمام مطالب موجود در اینترنت صحت ندارد، با توجه به اینکه من دانش فنی کافی در آن زمینه (نقشه کشی) را ندارم پس نمی‌توانم مطالب موجود را غربالگری کنم و اطلاعات درست را از غلط تشخیص بدهم پس ممکن است یکسری مطالب غلط و منسوخ تحت عنوان تحقیق دانشجوی به محیط دانشگاه راه پیدا کند و دانشجوی تنبل ما در یک مطالعه سرسری همان مطلب غلط را به ذهن بسپارد. نکته دیگری که نباید از یاد برد این است که مطالب علمی که در اینترنت در دسترس است محدود است (در وب فارسی این محدودیت چند برابر است) و اگر ما بخواهیم به مطالب داخل اینترنت تکیه کنیم دانشی تولید نمی‌شود و همان دانش اندک مدام دست به دست می‌شود و پیشرفتی حاصل نمی‌شود.

شاید مشکل ازینجا باشد که سیستم آموزشی ما افراد را به طرفی می‌برد که همه باید دانشگاه بروند و تحصیلات عالی داشته باشند و پای کلی علم گریز را به محافل علمی باز می‌کند.